نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس دانشگاه فرهنگیان

2 دانشگاه الزهرا

3 دانشگاه خوارزمی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف بررسی و تحلیل میزان توجه به شاخص‌های تربیتی در برنامه درسی ملی در کتب درسی دین و زندگی 2 و 3 دوره‌ی متوسطه اجرا شد. روش پژوهش توصیفی و از نوع پژوهش کیفی و رویکرد پژوهش کاربردی بود. جامعه پژوهش، کتابهای دین و زندگی دوره‌ی متوسطه در سال تحصیلی 95-94 بود که به صورت هدفمند کتابهای دین و زندگی 2 و 3 دوره‌ی متوسطه به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. ابزار مورد استفاده در پژوهش، اسنادی بودند که به صورت کتاب درسی در دبیرستانها تدریس می‌شوند. برای استخراج اطلاعات، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. یافته‌های پژوهش نشان داد که؛ 1- کتاب دین و زندگی 2 و 3 دوره‌ی متوسطه، بر اساس 3 تم کلی؛ شناخت و معرفت، گرایش‌ها و تمایلات، و عمل و رفتار، منطبق با برنامه درسی ملی نگاشته شده است. 2- تعداد کل مؤلفه‌های مفهومی کتابهای دین و زندگی به ترتیب دارای 313 و 243 فراوانی بود، که بیشترین فراوانی مربوط به مؤلفه‌های محور شناخت و معرفت و کمترین فراوانی مربوط به مؤلفه‌های محور گرایش‌ها و تمایلات بود. از یافته‌های پژوهش می‌توان نتیجه گرفت که اهتمام ویژه‌ی مؤلفان کتاب دین و زندگی، افزایش شناخت افراد نسبت به اصول اساسی و فروع دین است و به بحث گرایش‌ها و تمایلات و عمل به فرامین، توجه چندانی نشده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

A content analysis of high school book: “the Religion and Life” with an emphasis on the National Curriculum

نویسنده [English]

  • fateme abedi 1

چکیده [English]

This study aims to assess and analyze the adjustment of indicators over educational textbooks during the high school: Religion and Life 2 and 3. The study is a descriptive one based on a qualitative research with an applied research approach.
All the books of Religion and Life, taught during high school, are considered as the study population in the academic year of 2015-2016 and the Religion and Life 2 and 3 are taken as examples. The instrument applied in this study is prepared by the documents that used as textbooks during high school years. The content analysis method is realized the better way of extracting information. The results showed that: 1- The books of “Religion and Life 2 and 3” are written based on three general themes: knowledge, attitudes and desires, and actions and behavior. 2- The total number of conceptual elements in Religion and Life 2 is 313 and in Religion and Life 3 is 243, which is the highest frequency components based on knowledge and the lowest frequency of the elements of Axis tendencies. Overall, the findings emphasize that the special interest of the authors between the pages of the books tries to increase people's understanding of the fundamental and subsidiary principles of religion but the matter of discussing tendencies has received little attention.

کلیدواژه‌ها [English]

  • content analysis
  • the Religion and Life Book
  • Educational Indices
  • National Curriculum
ابراهیم‌زاده، عیسی (1383)، فلسفه تربیت (رشته علوم تربیتی)، تهران: دانشگاه پیام نور.
احمدی، سیداحمد (1374)، مفهوم تربیت دینی و راههای وصول به آن، مجموعه خلاصه مقالات ششمین مجمع علمی جایگاه تربیت (ص 29-28)، تهران: معاونت پرورشی وزارت آموزش‌وپرورش.
افروز، غلامعلی (1373)، چکیده‌ای از روان‌شناسی تربیتی. تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.
اعرافی، علیرضا، ملکی بیرجندی، عسکر، صادق زاده قمصری، علیرضا (1380)، مجموعه مقالات همایش تربیت در سیره و کلام امام علی (ع)، تهران: تربیت اسلامی.
باقری، خسرو (1379)، تربیت دینی در برابر چالش‌های قرن بیست و یکم، مجموعه مقالات تربیت اسلامی، (جلد 3)، قم: مرکز تحقیقات تربیت اسلامی.
برنامه درسی ملی جمهوری اسلامی ایران (1391)، سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش، شورای عالی آموزش‌وپرورش، زمستان 1391.
تاج‌الدین، مرضیه، بازارگادی، مهرنوش (1392)، مؤلفه‌ها و شاخص‌های تربیتی از دیدگاه قرآن کریم، دانشنامه موضوعی قرآن؛ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی: مرکز فرهنگ و معارف قرآن کریم.
داوودی، محمد (1383)، تربیت دینی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ذوعلم، علی (1384)، شاخص‌های تربیت دینی در قرآن کریم و کاربردهای آن در آموزش‌وپرورش، مجله رشد آموزش قرآن، زمستان 84، شماره 11، ص 52-47.
رجایی، حمید (1389)، آفرینندگی، تفکر جانبی و باور دینی (درآمدی به تولید علم). انتشارات: شهر من.
رئیس‌دانا، فرخ‌لقا (1374)، تحقیق و بررسی محتوای برنامه درس ریاضی دوره راهنمایی، فصلنامه تعلیم و تربیت، سال 11، شماره 1 و 2، ص 86-106.
سجادی، سید مهدی (1384)، تبیین و ارزیابی رویکرد عقلانی به تربیت دینی، فصلنامه نوآوری‌های آموزشی، سال 4، شماره 11، ص 55-35.
ساروخانی، محمدباقر (1378)، روش‌های تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
سرمد، زهره، بازرگان، عباس، حجازی، الهه (1383)، روش‌های تحقیق در علوم رفتاری، تهران: انتشارات آگاه.
سیف، علی‌اکبر (1372)، روانشناسی پرورشی (روانشناسی یادگیری و آموزش)، تهران: انتشارات آگاه.
طالبی، محمدحسین (1389)، معرفت چیست؟ فصلنامه معرفت، سال 5، شماره 42، ص 19-14.
عمید، حسن (1363)، فرهنگ عمید، تهران: امیر کبیر.
کاردان. علی‌محمد، اعرافی. علیرضا، پاک‌سرشت. محمدجعفر، حسینی. علی‌اکبر، ایرانی. حسین (1382)، فلسفه تعلیم و تربیت، تهران: سمت.
کشاورز، سوسن (1387)، شاخص‌ها و آسیب‌های تربیت دینی، فصلنامه تربیت اسلامی، سال 3 شماره 6، ص 122-93.
گال، مردیت. بورگ، والتر، گال، جویس (بی‌تا)، روش‌های تحقیق کمی و کیفی در علوم تربیتی و روان‌شناسی، ترجمه: احمدرضا نصر و همکاران (1383)، تهران: انتشارات سمت و دانشگاه شهید بهشتی.
مطهری، مرتضی (1361)، مجموعه آثار شهید مطهری، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (1376)، انسان کامل، قم: صدرا.
مطهری، مرتضی (1378)، ولاءها و ولایت‌ها، قم: صدرا.
منادی، مرتضی، عابدی، فاطمه، طالب‌زاده شوشتری، لیلا (1394)، روش پژوهش کیفی کاربردی (در علوم اجتماعی و علوم انسانی)، تهران: جامعه شناسان.
Groiss, A. Toobian, N (2006), The Attitude to The other and to peace in Iranian School Book and Teachers. Guudes Download Center for Monitoring the Impact of peace, Study Downloadable from: http://www.Edume. Org.
 
Hyler, E. Hyler, L (2014), Lifestyles: Past, Present, Future. A Unit to Integrate Economics in the Junior High Classroom. This record was imported from ERIC on March 21.
 
Midgley, C. Anderman, E. L (2003), Differences between elementary and middle school teachers and students, Journal of Early Adolescence, V.15. No. 2. PP: 113-126.
 
Ryba, R. (1997), Education, Democracy and Development: An International Perspective, Kluwer American Publishers, Dordrecht, Boston and London.
 
SAIC. (2007). Iranian Textbooks: Content and Context, Research Report, https://fas.org/irp/dni/osc/irantext.
 
Tania, L. (2008), "Smart Living: Lifestyle Media and Popular Expertise", Peter Lang Publishing